Üçlemeyi bugün tek cilt baskısından bitirdim. Bu büyük tek ciltle okumak biraz zor olduysa da ''Triloji'' beni gerçekten etkiledi. Metro 2035 benim favorim oldu. Metro 2034'ü ise olay akışının sürekli kesilmesi ve asıl hikayeden uzaklaşılmasına rağmen serinin devamı olduğundan beğendiğimi söylesem yanlış olmaz. 2034'te 2035'te de yer alan Homer, Şaşa Lyoha gibi karakterler çıkar karşımıza. Mihail Porfiryevitç, Han karakterleri ve Polyanka istasyonunda açıklanan kader anlayışı ise Metro 2033'ü sevmiş olmamın bazı başlıca nedenleri. 2033'te Polyanka'da sözü edilen yazgı anlayışına göre hedefimizi seçtiğimizde ve o yolda yürüdüğümüzde yazgı bizim yolumuza göre eğilir, bükülür; bize yardımcı olacakları önümüze koyar.
Metro 2035'te Bunker-42 sığınağında yaşayan Şaşa'nın patronu Besselov Artyom'a her şeyi açıklar. Artyom'un kitap boyunca peşinde olduğu hakikati öğreniriz orada. Moskova'nın dışında da hayat vardır. İnsanlar çaresiz değiller, yalnız değiller. Bir sistem var. Dünyanın bütün şehirleri yıkıldığında bile varlığını aynen sürdürebilen bir sistem. Metrodaki herkes iyi yaşamıyor belki ama ''Her şey iyi çalışıyor'' Bu sistem yani nihai iktidar o ya da bu istasyonu değil, bütün Moskova'yı yöneten bir yapı. Hem kendi hakkında söylentileri yayan hem de onları çürüten bir oluşum bu nihai iktidar.
''Her şey iyi çalışıyor demek istiyorum. Herkes kendini kaptırmış. Kızıl Hat'takiler Hansa ve faşistlerle savaştıklarına, Rayh'taki insanlarsa Kızıllar ve ucubelerle savaştıklarına inanıyorlar. Hansa'da yaşayanlar çocuklarını Moskvin'le korkutuyor ve komşularını kızılların ajanı olarak ihbar ediyor. Sanki bunların hepsi gerçekmiş gibi!''
Metro Triloji sf 883
Metronun istasyonlarına politikacıların Urallardaki sığınaklara kaçtıkları söylentileri dolaşır. Ama Bellesov'a göre politikacı halkının yanında olmalıdır. Yalnız Bellesov'un yaşadığı Bunker-42 sığınağı değil daha birçok sığınağı insanlar yeni yaşam alanı edinmiştir. Ama Metrodaki kırk bin nüfus ise Moskova'nın geri kalanını oluşturur yani büyük çoğunluk olan halktır. Metrodaki insanlar her bakımdan karanlığa gömülmüştür ve bir köstebek, solucan gibi değil de insan gibi yaşamayı umut etme hakları bile ellerinden alınmıştır. Farklı yerlerde büyük kuleler inşa edilmiş ve bu radyo dalgalarında parazit oluşturucu kulelerDünya'yı Moskova'dan saklamaktadır. Dışarıdan gelen her türlü radyo sinyali yutulmakta ve piyon Melnik'in Teşkilatı ise sinyallerin dışarıya ulaşmasını engellemek için özel olarak çalıştırılmaktadır. Bu parazit oluşturan makineleri çalıştırmak için belki on metroyu tamamen aydınlatacak elektrik üretilir fakat bu elektrik yalnızca insanları önce gri bir odaya hapsetmek sonrasındaysa bu odanın pencerelerine tahtalar çakmak için kullanılır yani insanın ufkunu daraltmak için. İmkanlar aslında sonsuzdur ancak bütün bunlar içinde yalnızca insanları görmeyen asıl iktidar doyar.
''Tam da bu noktada bizim sanatımız devreye giriyor. Yemek daima, sadece bugün yetecek kadar. ve kısıtlı olmalı. İnsan boş mideyle daha net hayaller kurar. Dengeyi tutturmak gerek. Fazla yemek verirsen hazımsızlık yapar ve kim bilir neler düşünürler. Besinin miktarını doğru hesaplamazsan iktidarı alaşağı ederler. Ya da diye bildikleri şeyi''
Metro Triloji sf 889
Bundan 100 yıl önce Rusya'da bütün soylular öldürülmüş olmasına rağmen yine böyle olmuştur. Bunu insan aslında kendine yapıyor. Ne oluyorsa yalnızca insanın kendisi yüzünden geliyor gerçekten. Homer insanlık masal istiyor diyordu, kahramanlık istiyor kirli gerçeği değil. Bu yüzden Artyom'un yoldaşları bile insanlara hakikati anlatabileceklerine inanmıyor. Ve Lyoha Besselov'un havarisi oluyor. Homer bir Brahman. Nihai iktidardakileri Metrodan gelenler oluşturuyor. Sistemin sorumlusu masallara inanan, masalları yazanlar, ideolojilere kendini kaptıran ve parayı her şeyden değerli görenlerin kendisi.
Ne Rayh ne Kızı Hat ne Hansa ne de Polis gerçek. Besselov onları Hidranın başı Sistemin kendisini yani nihayi iktidarı Hidranın kalbi olarak anlatıyor saf Artyom'a. Bu başlar arasındaki yapay çatışmaya olanak sağlayan aslında kalbin kendisi.
Rayh'taki Führer de Kızıl Hattaki Moskvin de bir yönteci değil, yalnızca zaafları olan birer piyon. Teşkilat Kızıl Hatla olan sığınak savaşında askerlerinin yarsını kaybetmiş sonrasındaysa Kızıl Hat'a yirmi bin mermi yardımı yapmıştır. Asıl oyun kurucu olan sistem'in kendisi. Nihai iktidar, görüntüde yöneticileri uzun süre değiştirmiyor çünkü şimdikilerin zaaflarını biliyor ve bu sayede kolayca yönetiyor. İdeolojiler ise insanları ne durumda olduklarını anlamasını zorlaştıran ve sistemin işlemesini kolaylaştıran diğer unsur. Ve tabii düşmanlıklar. Önce Karaderililer düşmandı sonra düşman yok edilince düşman bazı sözde bağımsız istasyonlar oldu en sonundaysa savaşın hala devam ettiği öne sürüldü ve düşman artık olmayan Batı oldu.
''Kendilerine önem atfetmek, birileriyle mücadele etmek... Onlara hoşgörülü davranıyoruz. Neticede totaliter bir devlet değiliz. Ayrıca onlara seçme şansı sunuyoruz: Ucubeleri yok etmek istiyorsan Demir Lejyon'a katıl. Eğer yemeğe para vermemeyi ve ortak davaya dahil olmayı hayal ediyorsan Kızıl Hat'a koş. Hiç bir şeye inanmıyor ve sadece para kazanmak istiyorsan Hansa'ya göç et. Aydın mısın Zümrüt Şehir'i hayal et, Polis'te eğitim al. Çok rahat bir sistem.''
Metro Triloji sf 884
Bir totaliterizm gerçekten de söz konusu değil. Önemli olan da bu. Sahte politik mücadele, sahte dış düşmanlar ve kahramanlık masallarıyla yönetilen bu sistemi bir despot yönetmiyor. Blessov ''Bana kalsa Melnik'in bileklerini keserim... Ama bu diktatörlük olurdu'' diyor. İnsanlara görünürde seçme şansı tanıyor sistem. Diktatörlükle ortak özelliğiyse özgürlüğün olmaması. Özgürlük yok. Şaşa'ya sistem seçme hakkı tanıyor. Sistem seçme hakkı tanıyor ve nihai seçimleri kontrol etmiyor belki ama davranma temayülümüzü kontrol ediyor. Şaşa'ya köleliğini dayatmıyor, onu sevdiriyor. Bu diktatörlüğün yumuşak halidir.
Aslında bu sistem yani nihai iktidar 2033'te de işlenir. Artyom teşkilatla birlikte Metro-2'yi kullanarak Kremlin Sayarı'nın altına gittiğinde orada saklı ve bilinmeyen bir iktidarla karşılar. Bölümün adı iktidardır. Bu bilinmeyen şey insanların zihinlerini bulandırır. Savaş şarkıları söyler, ne yaptıklarını bilemezler, bilinmeyen iktidar onları olmayan kollarıyla kendi içinde boğmaz belki ama onların zihnine girer ve Artyom'un ekibinden insanlar o bilinmez sıvıya atlayarak boğulurlar. İktidar bir çocuğu boğar yeraltında.
Metro 2033'te Artyom Karaderililerin varlığına son veren kişidir. Teşkilatla yapar bunu. Artyom tümüyle bilgisizce ve safça sanki bunu ona izin verebilirlermiş gibi yalnız istasyonu kurtarmak için yapar. Artyom Karaderilierin barış istediğini ve insanlığa yardım etmek için orada olduklarını anladğında füzeler ufukta belirmiştir. Karaderileri nihai iktidar düşman belirlemiştir. Besselov Karaderileri koruduklarını açıklar ama Karaderililer öldürüldükten sonra yeni düşmana ihtiyaçları olmuş ve bu düşman Rayh ve Kızıllar olmuştur. Karaderililer ile korku yayılmakta ve bu korku sosyal kontrolü sağlamaktadır aslında. Aynı zamanda Karaderililer biz beyazlar ve onlar karalar, vahşiler çizgisini de getirir. Ama aslında kara ve vahşi onlar istemekte ve bize yardım edeceklerdir. Onlar bizim iyiliğimizi isterken nihai iktidar onları düşman belirlemiştir ve iyi kötü göstermiştir. İnsanlığı yine insanlığın sistemi manipüle etmiştir her zamanki gibi.
Makinist Er
15.06.2024, 23.24(İlk yayınlanma)
19.06.2024(düzeltme)
Kitap adı: Metro Triloji
Yazar adı:Dmitry Glukhovsky
Çevirmenler: Metro 2033 Deniz Banoğlu, Metro 2034 Deniz Banoğlu, Yolun Sonu Deniz Banoğlu, Metro 2035 Zarifa Huseynova
Yayınevi:Panama Yayıncılık
Baskı: 3. Baskı, Ocak 2023
Yorumlar
Yorum Gönder